|
|
Ritsen is een bekende manier om verkeer wat van twee verschillende rijstroken komt samen te laten voegen. De basisgedachte is dat bij gelijke snelheid er het minste vertraging optreed indien er tussen elke twee auto's een nieuwe wagen wordt gevoegd, net zoals bij een rits in een broek of trui. Om de een of andere reden mislukt dit systeem in Nederland echter volledig, terwijl het in Duitsland een groot succes is. Dat is toch vreemd!
De basis van het rits-systeem is gebaseerd op vertrouwen. Die vertrouwensbasis is te herleiden tot een in de literatuur bekende strategie: ' Tit-for-Tat'. Deze strategie is ontwikkeld in een spel tussen computers waarbij allerlei spelers strategieën mochten inbrengen. In een simulatie werden de strategieën tegen elkaar uitgespeeld. Tit-for-Tat won glansrijk, tot verbazing van de organisatoren (4). De strategie die tit-for-tat volgt is zeer eenvoudig: vertrouw bij een eerste contact de tegenpartij, maar als de tegenpartij niet te vertrouwen blijkt vertrouw hem dan bij de volgende interactie ook niet meer totdat blijkt dat de tegenstander weer te vertrouwen is. Deze simpele strategie werkt voortreffelijk, zo is ook in latere simulaties continu gebleken.
Het ritsprobleem is gestoeld op hetzelfde basisprincipe: vertrouwen. In Nederland echter wordt bij elk vertrouwen - door keurig een auto voor te laten - dat vertrouwen weer beschaamd. Allereerst zien we dan andere auto's er ook nog tussen kruipen, en als we zelf in de rij staan moeten we alle mogelijke moeite doen om er tussen te komen. Elke vertrouwensbasis ontbreekt. Het ritsen is dus in plaats van tit-for-tat een survival-of-the-fittest geworden.
In Duitsland is de situatie heel anders. Als iemand zich daar niet conform de afgesproken ritsregels gedraagt wordt deze automobilist onmiddelijk getracteerd op een hels claxonconcert, zodat hij het de volgende keer wel uit zijn hoofd laat. De sociale controle zorgt ervoor dat het systeem blijft werken.
Het rits-probleem is een dagelijkse toepassing van het cooperation/competition probleem wat bekend is uit het vakgebied van Supply Chain Management. Bedrijven zouden bij ultieme samenwerking een veel betere Supply Chain kunnen creëren, met een beter resultaat voor alle spelers, maar de machtspositie van sommige spelers maakt de stap daar naar toe onmogelijk. Vertrouwen is namelijk een noodzakelijke basis om dit goed te laten werken, en daarmee is het meer geld verdienen door één van de spelers voor alle andere vaak de aanleiding om snel weer hun eigen proces te optimaliseren, zelfs als dat voor de keten slecht is. De discussie gaat dus altijd eerst over de verdeling, nooit over het samen een betere keten vormen, zoals bij het ritsen in Nedrland mijn positie van belang is, en niet de doorstroming van het geheel.
(4) Zie Axelrod, The evolution of cooperation (1984)